نقش پایش دوربین ها در کاهش جرایم
با توجه به پیشرفتهای شگرف علوم و فناوری در عرصه های مختلف، پلیس نیز در راستای انجام بهینه وظایف خود در حوزه پیشگیری از جرم بایـد به فناوری های جدید مجهز باشد تا بتواند به نحو مطلوب به وظایف قانونی خود در قبال جامعه پاسخ دهد .
اگر از ظرفیت های سامانه های پایش تصویری به خوبی استفاده شود امکان کاهش فرصت جرم ارتقای مراقبت از محلات و نظارت الکترونیکی به منظور پیشگیری انتظامی از جرائم به طور مؤثری فراهم خواهد شد.
عدالت رضایی، و یارمحمدی (۱۳۹۹) در پژوهش خود با عنوان «بررسی تأثیر پیشگیری وضعی بر امنیت اجتماعی» بیان کرده اند که اقداماتی از قبیل طراحی ساختمان ها با امکان مشاهده معابر و خیابان از داخل مغازه یا طراحی ساختمانها با امکان رؤیت همسایگان و عابران، اعمال کنترل دسترسی و وجود راه های ورود و خروج محدود، نبود مکانهای تاریک و کم نور در اماکن تجاری، نبود اماکن تجاری در نقاط کور؛ می تواند به افزایش امکان نظارت رسمی پلیس، تعامل مناسب مالکان اماکن تجاری با همسایه ها و اهالی محل در ساعات شلوغی خیابانها و معابر در روز شده و افزایش تردد در شب نیز با به کارگیری تجهیزات حفاظتی مانند دوربین مداربسته سیستم اعلام خطر و هشدار دهنده شده و با بهبود کیفیت قفل ها، لولاها و درها و پنجره ها یا استفاده کافی از نرده ها و علائم هشدار دهنده میسر شده و می تواند دارای بیشترین تأثیر در پیشگیری از سرقت مغازه ها را ایجاد نماید.
جزینی و سلطانی (۱۳۹۹) در پژوهش خود با عنوان «تحلیل تجربیات جهانی پلیس برای کاهش آسیب های اجتماعی و جرائم در بافت های فرسوده» بیان کرده اند که پلیس با دو رویکرد می تواند در کاهش آسیب های اجتماعی و جرم مؤثر واقع شود. رویکرد نخست اقدامات کالبدی مبارزه با آسیب های اجتماعی که شامل خدمات پلیس در طراحی محیطی بهره گیری از دوربین های مداربسته از جمله تقویت نورپردازی و روش های پیشگیری مانند مقاوم سازی و رویکرد دوم شامل برنامه های پلیسی موقعیت مدار خدمات اجتماعی پلیس و نظارت سازمان یافته است.
حسینی نصرآبادی و ناروقه (۱۳۹۸) در پژوهش خود با عنوان «تبیین و تحلیل افزایش امنیت اجتماعی در پرتو به کارگیری سیستم نظارت هوشمند» بیان کرده اند که سیستم های هوشمند نظارتی از قبیل دوربین های مدار بسته؛ در افزایش امنیت اجتماعی شهر و افزایش عملکرد دولت ها در کنترل محیط های خارج از نظارت حفره های دولت اهمیت زیادی دارد. دوربین مداربسته احساس امنیت کاذب را در مردم ایجاد می کند، دوربین مداربسته سبب تقویت گزارش های پلیس و ثبت جرم می شود؛ توانایی پلیس با بررسی تصاویر دوربین مداربسته از طریق به کارگیری روش ها و فنون دقیق تر برای شناخت مکان ایده آل نصب دوربین مداربسته، می تواند بهبود یابد.
محمدی و کریمی (۱۳۹۷) در پژوهش خـود بــا عنوان «تأثیر پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی اندازه گیری شده بر روی زندگی فعّال و ترس از جرم» بیان کرده اند که وجود دوربین های مداربسته به تعدادکافی در کنار روشنایی های خیابان و حضور نگهبانی فیزیکی نقش مهمی در کاهش استرس از جرم و جنایت ایفا می کند.
با این توضیح که مطالعه بالا دارای پیامدهای برنامه ریزی و مسائل مربوط بـه سیاست در رابطه با طراحی محیطی سلامت روان و زندگی فعال است.
کاملی و حسینی (۱۳۹۶) در پژوهش خود با عنوان «بررسی عوامل محیطی مؤثر در افزایش سطح امنیت پارک ها» بیان کرده اند؛ مؤلفه نظارت و روشنایی در سطح پایین تری در رتبه بندی از نظر استفاده کنندگان قرار گرفته است که می توان با نصب دوربین های مداربسته، افزایش نگهبانان و کیوسک های نگهبانی مؤلفه نظارت را ارتقا داد.
همچنین با نصب سیستم های روشنایی پیشرفته با هدف تشخیص چهره فرد، می تواند موجب افزایش روشنایی و صرفه جویی در انرژی شد.
قربانی (۱۳۹۶) در پژوهش خود با عنوان «تأثیر فناوری های نوین در کشف خودروهای مسروقه توسط پلیس» در پی شناخت ارتباط مؤثر میان فناوری های روز موجود و ارتباط آنها با کشف خودروهای مسروقه توسط پلیس است. وی ضمن برشمردن این فناوری ها (شامل سیستم های موقعیت یاب، دوربین های مداربسته پلاک خوان، سیستم اطلاعات جغرافیایی و فناوری های رادیویی نوین، در انتها راهکارهایی برای استفاده مطلوب تر از این فناوری ها در جهت کشف خودروی مسروقه ارائه کرده است.
به هر حال پلیس بـه عنوان متولی حفظ امنیت و پاسداری از اموال مردم وظیفه ای بسیار سنگین را برعهده دارد که لزوم بهره گیری از بهترین فناوری ها را می طلبد.
فلایت (۲۰۱۶) در پژوهش خود با عنوان «آیا دوربین مداربسته بر میزان جرم و جنایت مؤثر است؟» با ارزیابی شواهد و مطالعه موردی از آمستردام نتیجه می گیرد که ممکن است به دلیل وجود دوربین مداربسته در یک مکان، انجام جرم نیز تغییر یابد؛ مثلاً ، تجاوز، زدوخوردهای خیابانی و سرقت خودرو به مکانهایی با قابلیت وقوع جرم بالا؛ جابه جایی قابل توجهی داشته اند.
فتیح و بکیر (۲۰۱۵) در پژوهش خود با عنوان «استفاده پلیس از فناوری برای مبارزه با جرم» بیان کرده اند که سازمان های سنتی اجرای قانون دارای روابط نامناسب با فناوری بوده اند. باوجود این نمی توان از آن چشم پوشی و یا از پذیرش فناوری های جدید جلوگیری کند؛ زیرا پیشرفت های اخیر در فناوری اطلاعات نگرش ها و ادراکات نیروهای پلیس و همچنین مجرمان را تغییر داده است.
پیشرفت های فناوری در طول ایـن سـال هـا، موجب تغییر دیدگاه مجریان اجرای قانون از روش های سنتی به سوی استفاده از نوآوری ها جدید شده است.
نوآوری ها و پیاده سازی های اخیر موجب افزایش کارایی پلیس از جمله تجزیه و تحلیل شبکه سامانه اطلاعات جغرافیایی نقشه برداری جرم ، بیومتریک اثر انگشت، تحقیقات دی ان ای، تشخیص صورت، تشخیص گفتار، نظارت بر رسانه های اجتماعی، سیستم تشخیص عکس برداری و دوربین مداربسته شده است.
روز بروک، درامز ،گرونوگن، هاردین و استرانک (۲۰۱۵) در پژوهش خود با عنوان «احساس امنیت و نقش آن در انسجام اجتماعی» عوامل وقوع جرم در ۶۳ مجتمع مسکونی در سه شهر را بررسی کردند آنها با استفاده از تجزیه و تحلیل های مستند موجود در بایگانی ها مصاحبه با ساکنان، مدیران ساختمان و افسران پلیس، متوجه شدند که برخی از یافته هایشان به طور کامل با پیشگیری کنشی از جرم منطبق است. همچنین دریافتند که هر چه میزان دخالت سکنه در صورت مشاهده فعالیت مجرمانه یا مشکوک در پیرامون آپارتمان ها بیشتر باشد، آمار جرائم واقعه در آن محل پایین تر می آید؛ بنابراین، افراد محله، امنیت محل سکونت خود را با کمک امکانات متفاوت تأمین می کنند.
متئو (۲۰۱۳) پژوهشی با عنوان «آیا دوربین مدار بسته در پیشگیری از جرم مؤثر است؟» انجام داد. این مطالعه کیفی با مصاحبه های نیمه – ساخت یافته با صاحبان مغازه ها و مدیران کسب و کار به منظور جمع آوری اطلاعات در مورد استفاده و اثر بخشی نظارت تصویری انجام شد.
داده های جمع آوری شده نشان می دهد که صاحبان کسب وکار و مدیران، نظارت دوربین مداربسته را به عنوان ابزاری مفید می دانند زیرا امکان کنترل بیشتری برای آنها ایجاد می کند. شرکت کنندگان در نظر داشتند که نظارت از طریق دوربین مدار بسته باید با سایر اقدامات پیشگیری از جرم مانند نظارت الکترونیکی شیشه ضد گلوله سیستم های زنگ خطر، نگهبانان و گشت پیاده پلیس همراه باشد. علاوه بر این، این مطالعه رابطه نظارت تصویری و مسائل مربوط به حریم خصوصی را مورد بررسی قرار می دهد. این مطالعه به مغازه داران و مدیران کسب و کار، مجموعه ای از توصیه ها را به منظور بهبود سیستم امنیتی خود ارائه می دهد .
در تطبیق یافته های پژوهش های یادشده با یکدیگر می توان گفت پژوهش های داخلی عمدتاً به موضوع پیشگیری از سرقت پرداخته اند و به دیگرجرائم نظیر ناهنجاریهای اجتماعی اشاره نکرده اند. همچنین به سامانه پایش تصویر در کنار سایر مؤلفه ها مانند شکل ظاهری خیابان و ساختمان ها و نوع طراحی محیط به عنوان عامل پیشگیری کننده از جرم نگاه شده و به طور اختصاصی اثر سامانه های پایش تصویر در پیشگیری از جرم، در پژوهش های یادشده بررسی نشده است . و در پژوهشهای خارجی، میزان تأثیر سامانه های پایش تصویری در پیشگیری از جرم به صورت محلی بررسی شده است که امکان تعمیم آن به لحاظ تفاوت در ساختار شهری ساختار اجتماعی قوانین و…. امکان پذیر نیست.
پیشگیری از جرم از طریق پایش تصویری
سامانه های پایش تصویری یک وسیله الکترونیکی برای ایجاد امنیت و پیشگیری از وقوع جرم است. سامانه های پایش تصویری از یک یا چند دوربین ویدئویی در شبکه تشکیل شده که ویدئو و اطلاعات صوتی را به مکانی خاص ارسال می کنند. این تصاویر بـه صــورت زنـده نظارت و یا به مکانی مرکزی برای ضبط و ذخیره سازی، منتقل می شوند. نصب دوربین ها در بزرگراه ها و کنترل سرعت خودروها و اطلاع رانندگان از اینکه سرعت غیرمجاز آنان توسط دوربین ثبت و به عنوان تخلف آنان ضبط می شود، در عمل موجب گردیده افراد به خود اجازه تخلف ندهند؛ به عبارت دیگر، استفاده از دوربین که از ابزار فناوری اطلاعات محسوب می شود، نقش بازدارندگی یا به تعبیر دیگر پیشگیری وضعی از وقوع جرم دارد.
نصب دوربین های مدار بسته یا افزایش تعداد افراد پلیس؛ برای ترساندن و بازداشتن از ارتکاب جرم، یا انتقال برخی از خطرات به کمک وسایلی مثل تسهیل بیمه و نظایر آن و پذیرفتن برخی از خطرات که اجتناب ناپذیر بوده و یا رفع آنها، هزینه های زیادی را تحمیل می کند، از جمله اقدامات پیشگیرانه؛ وضعی است که موجب حذف کامل خطرات کاهش برخی از خطرات آنهم با کاستن از دامنه خسارت وارده و تقلیل بعضی دیگر از خطرات به وسیله انجام اقدامات امنیتی؛ مانند به کارگیری سامانه های پایش تصویری به دست می آید. گفتنی است بسیاری از اقدامات مانند؛ استفاده از نورافشانی خیابان ها یا دوربین مدار بسته، {یا حتی ادارات و سازمان ها} به دلیل به روز نشدن سیستم های آن {به مرورو زمان با آمدن فن آوی های جدید}، متروکه می شوند. اگر تدابیر و اقدامات قبلی به صورت مداوم نگهداری، {تعمیر و تعویض و} اجرا نشوند؛ فاقد کارایی اجرایی خواهند بود حبیب زاده بیژنی (۱۳۹۶)
مراقبت رسمی و پیشگیری وضعی
به نظر «دنیس روزنبام» مراقبت رسمی بهترین فن پیشگیری وضعی از جرم است. مراقبت رسمی؛ به مراقبت کاملاً آشکار و محسوسی اطلاق میشود که هوشیاری و مراقبت و کنترل اوضاع را به بزهکاران بالقوه یادآوری کرده و آنها را متقاعد می کند که در صورت ارتکاب جرم، شناسایی و دستگیر خواهند شد . همچنین افزایش احتمال واکنش فوری پلیس و نیروهای محافظ؛ موجب انصراف بزهکاران بالقوه از ارتکاب جرم می گردد.
از جمله شیوه های موفق در این روش را می توان؛ به نصب دوربین های مداربسته در نقاط معین و همچنین نصب دوربین های سنجش سرعت و ثبت تخلفات در جاده ها اشاره کرد. نظریه «فرصت جرم» اشاره می کند که فقدان محافظ کارآمد یکی از عواملی است که موجب افزایش خطر ارتکاب جرم می گرد. در مقابل تقویت محافظت از آماج بالقوه جرم، موجب انصراف بزهکار بالقوه از عملی کردن تصمیم به ارتکاب جرم میشود و حتی در صورت اقدام، موجب ناکامی وی در اتمام موفقیت آمیز عملیات اجرایی جرم می گردد.
افزایش مراقبت همسایگی یا مراقبت (محله) و افزایش مراقبت از کودکان از این دسته از فنون پیشگیری محسوب می شوند. مراقبت طبیعی موجب افزایش توانایی انسان و یا تجهیزات فنی در مراقبت از یـک منطقه میشود. بهبود روشنایی خیابان ها و معابر یا قادر ساختن ساکنان رهگذران به نظارت بر جریان فعالیت های موجود در سطح خیابان، از بسیاری از بزهکاری های شبانه جلوگیری می کند. به طور مشابه برداشتن موانع بصری روبروی منازل و افزایش فضای قابل دفاع در طراحی مجتمع های مسکونی نیز موجب افزایش دید ساکنان نسبت به سارقان بالقوه میشود. (روزنبام، ۱۳۸۴، ص ۱۵۱ )
یکی از سازوکارهای تقویت محافظت از آماج بالقوه جرم به کارگیری سامانه های پایش تصویری است که در شرایط کنونی جایگزین مراقبت طبیعی داده است. …
{این یادداشت برداشتی از مقاله «تاثیر سامانه پایش تصویری در پیشگیری انتظامی از جرم» به قلم آقایان دهاقانی، بختیاری و پاکدل از نشریه علمی انتظام اجتماعی سال سیزدهم شماره دوم است.}