تسهیل جریان آزاد داده با اعتماد (DFFT)
فواید جابه جایی داده در مرزها چیست؟
در عصر دیجیتال داده مهم ترین منبع ارزشمندی است که استفاده صحیح از آن فواید بسیاری برای کسب وکارها و جوامع در پی دارد. ترافیک جهانی داده در سال ۲۰۲۰ به ۲۳۰ اگزابایت یا ۲۳۰ میلیارد گیگابایت در ماه افزایش یافته و پیش بینی می شود تا سال ۲۰۲۶ نیز به بیش از سه برابر یعنی حدود ۷۸۰ اگزابایت در ماه افزایش یابد.
با گسترش حجم و اهمیت آن، داده به هسته اصلی در اقتصاد دیجیتال تبدیل شده که برای تداوم حیات نیازمند جریان مداوم است.
جریان داده به معنای جابه جایی داده در مرزها در راستای دستیابی به فواید اقتصادی، ارزش آفرینی و نوآوری است. هنگامی که داده در بین مرزها جریان یابد، در اختیار افراد بیشتری قرار گرفته و مزایای بیشتری را به ارمغان خواهد آورد.
رشد اقتصادی پسا کرونا، پیشرفت در فناوری های انقلاب صنعتی چهارم، پردازش ابری، و اقتصاد دیجیتال و تجارت، بر افزایش اهمیت جریان فرامرزی داده مؤثر بوده است.
فناوری هایی همچون هوش مصنوعی (AI)، اینترنت اشیا (IoT ) و بلاک چین، مبتنی بر راه حل های پردازش داده هستند. برای تحقق بخشیدن به پتانسیل چنین فناوری هایی، به ویژه در استارت آپ ها و شرکت های دن فناوری هایی، به ویژه در استارت آپ ها و شرکت های در عصر دیجیتال کوچک و متوسط، جریان داده و امکان ذخیره و پردازش داده امری حیاتی است.
تسهیل جریان آزاد داده با اعتماد (DFFT)
تاریخچه جریان داده و اقدامات بین المللی
اولین بار اصطلاح «جریان داده فرامرزی TDF » در کنفرانسی در سال ۱۹۷۴ ، توسط یک گروه متخصص از سازمان همکاری اقتصادی و توسعه OECD، مطرح و کارگروهی برای پژوهش در مورد جریان داده فرامرزی و بررسی اثرات بالقوه آن بر استقلال اقتصادی، حقوقی و اجتماعی شرکت ها تشکیل شد. با این حال چالش به خطرافتادن حکمرانی ملی توسط TDF وجود داشت.
کنفرانس های متعددی در سال های 1975 تا 1980 برگزار شد که در آن کشورهای مختلف مانند کانادا و کشورهای اروپایی نگرانی های خود از کنترل خارجی و کاهش استقلال و حکمرانی بر جنبه های زندگی عمومی و خصوصی را مطرح کردند. در آن سال ها بیشتر تمرکز اتحادیه اروپا بر حفاظت از داده و حریم خصوصی بود، درحالی که امریکا رویکردی سهل گیرانه را دنبال می کرد. در نتیجه در ابتدا TDF به صورت دستورالعملی داوطلبانه در سال 1980 مطرح شد.
کشورهای مختلف در دهه 1980 قوانینی را در حفظ حریم خصوصی اتخاذ کردند، اما مجامع بین المللی مانند OECD و به خصوص کشور فرانسه به دنبال ایجاد رژیم نظارتی بین المللی و به رسمیت شناختن حکمرانی دولت ها و بهره وری از منافع TDF بودند.
در دوره های زمانی مختلف، این اصطلاح با واژگانی همچون CBDF sFlows Data border-Cross، جریان داده فراملی و جریان داده با اعتماد DFFT جایگزین شد. جریان داده با اعتماد رویکردی است که اولین بار توسط نخست وزیر ژاپن در کنفرانس 20G در سال 2019 مطرح شد که در آن، باز بودن و اعتماد به جریان های داده، در تعامل و تکامل و هم زیستی با یکدیگرند. DFFT نیاز به تعامل در ایجاد سیاست های فرامرزی داده و پاسخ گویی به تأثیرات اقتصادی و اجتماعی در کنار اعتماد سازی دارد.
پس از آن، تلاش های بین المللی بسیاری در جهت تسهیل DFFT شکل گرفت. کشورهای عضو 7G،DFFT را به عنوان «زیربنای نوآوری، رفاه و ارزش های دموکراتیک» مطرح نمودند. این چشم انداز در بیانیه آخرین نشست رهبران 20G در کشور اندونزی نیز مطرح شده است: “به فعال سازی بیشتر جریان آزاد داده مبتنی بر اعتماد متعهد می مانیم و از جریان داده فرامرزی حمایت نموده و آن را اشاعه می دهیم
“. سند منتشر شده توسط مجمع جهانی اقتصاد WEF در سال 2023 نیز، دولت ها را به توسعه چارچوب حکمرانی فرامرزی در تسهیل انتقال داده فرامرزی فراخوانده است. این سند با بررسی چالش ها، پیشرفت ها، بحث ها و تبادل نظرات جهانی در گزارشاتی مانند METI،OECD و 20G7-G، مکانیسم سیاسی و ابزارهایی را جهت ترویج، تسهیل و چگونگی اجرای DFFT ارائه داده است.
تمرکز این گزارش بیشتر در جریان آزاد داده فرامرزی مرتبط با کسب وکار و تجارت دیجیتال B2B است. همچنین، تلاش های پراکنده ای در سطح جهان همچون شکل دهی موافقت های بین المللی جهت هم راستاسازی قوانین و اقداماتی در راستای تسهیل تبادل داده مبتنی بر اعتماد از طریق مکانیسم های سیاست گذاری و ابزاری صورت پذیرفته، اما هنوز کشورها به توافق یا چارچوب یکپارچه در جریان فرامرزی داده دست نیافته اند و نیازمند ایجاد پایگاه دانش جمعی جهت بهبود آن و تلاش های بیشتر است.
تسهیل جریان آزاد داده با اعتماد (DFFT)
چالش ها و موانع جریان فرامرزی داده
علی رغم ارزش ها و فواید جریان داده، محدودیت ها و چالش هایی برای آن وجود دارد. کشورها تنها در صورتی می توانند انتقال برون مرزی داده را فراهم سازند که مردم، مشاغل و دولت های دیگر به آن ها اعتماد داشته باشند. در واقع، ایجاد اعتماد مبتنی بر انتقال امن یکی از نیازمندی های جریان داده است. اطمینان از انتقال امن داده نیازمند زیرساخت های مخابراتی امن، توجه به حریم خصوصی و محرمانه بودن اطلاعات افراد است.
از سوی دیگر، نگرانی هایی در زمینه حکمرانی اطلاعاتی، ذخیره سازی اطلاعات ماهواره ای در خارج از کشور، وابستگی به سیستم های فراملی ذخیره کننده داده، حمایت از مالکیت فکری، جرائم سایبری، دور زدن قوانین مالیاتی توسط شرکت هایی که از TDF استفاده می کنند و چالش های اقتصادی و فرهنگی مختلف مرتبط به داده نیز مطرح است. ازاین رو، بسیاری از کشورها به دلیل قوانین خاص خود در محلی سازی داده و همچنین حفظ حکمرانی ملی خود، مخالف جریان باز داده در همه بخش ها هستند.
در یکی از جدیدترین تلاش های تحقیقاتی وزارت اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن METI در شناسایی موانع جریان فرامرزی داده، موارد ذیل به دست آمده است:
- همپوشانی مقررات کشورها با یکدیگر که منشأ آن سیلوهای دیجیتال داخلی است؛
- کمبود شفافیت قانونی که ممکن است در اثر الزامات رگولاتوری چندلایه باشد؛
- عدم ثبات قانونی که به دلیل تغییرات مکرر در الزامات برای شرکت ها به وجود می آید؛
- درک ناکافی رگولاتورها از واقعیت جریان فرامرزی داده کسب وکار؛
- هزینه های قابل توجه مرتبط با اخذ گواهینامه های پردازش داده؛
- فقدان تعاریف روشن از «جریان های فرامرزی«، »داده های شخصی» و سایر مفاهیم مرتبط.
محدودیت در جریان فرامرزی داده نه تنها مانع پیشرفت علمی و اقتصادی می شود، بلکه در بحران هایی مانند پاندمی کرونا به قیمت جان انسان ها تمام می شود. بسیاری از کشورها مقرراتی را برای محلی سازی داده و محدود کردن جریان آن وضع کرده اند تا حریم خصوصی، امنیت ملی و مالکیت معنوی شان حفظ شود.
بومی سازی و ذخیره سازی محلی داده، مشکلات و موانع بسیاری در مسیر تجارت دیجیتال بین المللی ایجاد می کند. محلی سازی داده الزاماتی همچون پردازش داده توسط نهادهای قضایی ملی، مطابقت پردازش و ذخیره داده با استانداردهای ملی و نه بین المللی و منع خروج از حوزه قضایی ملی را در پی دارد.
کشورهایی که الزامات ذخیره سازی و نگهداری محلی داده دارند، نباید انتظار همکاری از کسب وکارهای چندملیتی و سایر کشورها را داشته باشند. از نظر اقتصادی، بومی سازی داده هزینه های کسب وکارهای محلی را افزایش داده، دسترسی مصرف کنندگان به خدمات جهانی را کاهش داده و در استفاده از جدیدترین پیشرفت های فناوری اختلال ایجاد می کند.
اقدامات حمایت گرایانه در بومی سازی داده، تنها دستاوردهای کوچکی برای تعداد کمی از شرکت ها، کارگران محلی و مالکان مراکز داده به همراه دارد، این در حالی است که آسیب های قابل توجهی را در کل اقتصاد به جا می گذارد.
تسهیل جریان آزاد داده با اعتماد (DFFT)
مجموعه راهکارهای پیشنهادی تسهیل DFFT
راه حل های بالقوه، ابزارها، سیاست ها و رویکردهای مختلفی در تسهیل جریان داده فرامرزی با اعتماد توسط سازمان های بین المللی مختلف ارائه شده تا فواید جریان داده را به ویژه در تجارت بین الملل افزایش دهد که به طور خلاصه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعریف درست داده در انتقال بین مرزی: درک و شناخت داده، تعریف انواع جریان داده فرامرزی در کسب وکار و دسته بندی آن ها؛
- تعریف ابزارهای مناسب در جریان داده فرامرزی: بندهای قرارداد، توافقات تجاری و فناوری های افزایش حریم خصوصیPETs؛
- تعیین سطح حفاظت مورد نیاز و انواع سیاست گذاری در انتقال داده؛
رویکرد چند ذی نفعی به جریان آزاد داده و درنظرگرفتن ملاحظات سیاسی کشورها، با نگاهی جامع به آنچه ذی نفعان مختلف در انتقال فرامرزی داده در نظر می گیرند.
در گزارش اخیر سازمان همکاری اقتصادی و توسعه OECD، بسیاری از توافقات، فرایندها و ابتکارات، به دنبال حمایت و ترویج جریان داده فرامرزی قابل اعتماد trusted flows data border-cross هستند.
کشورها سیاست ها و مقررات بسیاری را برای حکمرانی یک جانبه بر جریان داده فرامرزی و در راستای اعتماد سازی گسترش داده اند.
همچنین تلاش هایی در راستای ایجاد استانداردها، مدل های قراردادی در انتقال بین مرزی داده به عنوان یک ابزار قانونی و فناوری های افزایش حریم خصوصی برای کسب وکارهای جهانی انجام می دهند تا با توجه به تفاوت های موجود در مقررات سایر کشورها، ریسک و هزینه انتقال داده به آن سوی مرزها را کاهش دهند. علاوه بر این، طیف وسیعی از فرایندهای بین حکومتی برای پیشرفت همکاری های بین المللی در جریان آزاد داده شکل گرفته که رویکرد چند ذینفعی یکی از آن هاست.
این رویکرد پیشنهادها و توصیه هایی را در پیشبرد جریان آزاد داده ارائه نموده است:
- اجازه به جریان داشتن داده به طور پیش فرض؛
- فراهم سازی سطحی از حفاظت داده؛
- اولویت دهی به امنیت سایبری؛
- پاسخ گو بودن و مسئولیت پذیری ملت ها؛
- اولویت دادن به اتصال، قابلیت همکاری تکنیکال و قابلیت انتقال داده ها؛
- شکل دهی محیط سیاسی آینده نگر.
تسهیل جریان آزاد داده با اعتماد (DFFT)
هویت دیجیتال و جریان داده با اعتماد
از زمان ظهور اینترنت، موضوع هویت دیجیتال نیز در کنار آن شکل گرفت. هویت دیجیتال هویت اختصاص داده شده به یک فرد یا سازمان است که برای شناسایی در فضای مجازی مورد استفاده می گیرد.
در جهان امروز، استفاده از هویت دیجیتال در بهره مندی از خدمات دولتی، تعاملات در رسانه های اجتماعی و پلتفرم ها، معاملات تجاری، سرعت و سهولت ایجاد نموده و بر کاهش زمان و هزینه و بهبود کارایی مؤثر است.
در کنار مزایای هویت دیجیتال چالش هایی همچون حریم خصوصی، حفظ محرمانگی اطلاعات هویتی افراد و امنیت هویت مطرح است. جریان فرامرزی داده با اعتماد مبتنی بر حفاظت از داده ها و ممانعت از افشای آن ها به خصوص اطلاعات هویتی است. این امر نیازمند شکل گیری یک بستر اعتماد دیجیتال زیرساخت، پروتکل های فنی قوی و قوانین و مقررات با همکاری و تعامل جهانی دولت ها است. در این راستا اتحادیه اروپا تلاش های بسیاری در جهت اتصال قوانین حفاظت از داده های شخصی (GDPR ) به جریان داده با اعتماد DFFT نموده تا مدیریت جهانی داده را شکل دهد.
تسهیل جریان آزاد داده با اعتماد (DFFT)
سخن آخر
ازآنجا که جریان فرامرزی داده مبتنی بر اعتماد تأثیرات بلند مدت فراوانی بر وضعیت اقتصادی کشورها دارد، بسیاری از کشورهای دنیا در تلاش برای تسهیل آن هستند. کشور چین به عنوان کشوری پیشرو در این حوزه، سعی در ایجاد چارچوب بین المللی سازگار با شرایط سیاسی و اقتصادی خود دارد که در صورت موفقیت چنین اقدامی، به جای پذیرش سیاست های تحمیلی اتحادیه اروپا و آمریکا، چارچوب خود را در جهان ترویج و اشاعه خواهد نمود.
اروپا نیز در تلاش برای مدیریت جهانی جریان داده با اتصال قوانین حفاظت از داده های شخصی GDPR به جریان داده با اعتماد DFFT است.
کشور ایران به عنوان کشور تأثیرگذار در خاورمیانه، می تواند از مزایای جریان داده در اقتصاد دیجیتال و تجارت بین الملل استفاده نموده و در این راستا از دیدگاه سیاست و تجارت، اقدامات و تلاش هایی را به منظور شکل دهی چارچوب های منطقه ای و فراتر از آن جهانی و تأثیرگذار هدایت نماید.
مریم میرشریف و زهرا میرزاحسین
منبع: برهان