هویت دیجیتال در نظام سلامت کشورها و ایران
کشورهای مختلف بسیاری در جهان از جمله کشورهای در حال توسعه به اهمیت نقش هویت دیجیتال در سیستم های سلامت خود پی برده و به دنبال این هستند که هم در هزینه صرفه جویی کنند و هم کیفیت خدمات ارائه شده به ذینفعان را افزایش دهند. در ادامه تعدادی از کشورهایی که از هویت دیجیتال در نظام سلامت خود استفاده کرده اند مورد بررسی قرار گرفته اند.
هویت دیجیتال در نظام سلامت کشورها و ایران
استونی: کشور استونی پیشگام در توسعه دیجیتال است. سیستم شناسایی دیجیتال استونی مبتنی بر ً سراسری یک کارت شناسایی الکترونیکی eID تقریبا بوده و دارای زیرساخت کلید عمومی PKI با نام X- Road است که به کاربران امکان م یدهد تا به طور ایمن هویت خود را برای خدمات آنلاین متعدد تأیید کنند. علاوه بر این، هر شهروند در بدو تولد در فهرست جامع جمعیت PR ثبت شده و برای وی یک کد شناسایی شخصی PIC منحصربه فرد صادر میشود.
سیستم eID استونی نوآوری های مهمی را در حوزه سلامت امکا نپذیر کرده است که مزایای مستقیمی برای بیماران، ارائه دهندگان خدمات و انواع سازمان های دولتی داشته است.
در این کشور، پرونده های الکترونیک سلامت EHR از PIC و یا eID به عنوان یک شناسه منحصربه فرد بیمار استفاده می کنند و بیماران و ارائه دهند را قادر می سازند از طریق احراز هویت آنلاین به سوابق و خدمات دسترسی داشته باشند.
همچنین یکی دیگر از نوآوری ها، سیستم نسخه های دیجیتال Prescription-e استونی است. نسخه های الکترونیکی با هدف ساده سازی فرآیند نوشتن، پر کردن و جمع آوری نسخه ها برای پزشکان، بیماران و داروخانه ها راه اندازی شده است. این سیستم مبتنی بر X- Road بوده و قابلیت امضای الکترونیکی توسط پزشکان را دارد. در این سیستم، بیماران، خود را با استفاده از eID احراز هویت می کنند.
هویت دیجیتال در نظام سلامت کشورها و ایران
هند: سیستم هویتی پیشگام Aadhaar هند بر اساس یک شماره شناسه منحصربه فرد 12 رقمی است که برای هر یک از ساکنان کشور صادر می شود.
افراد، خود را با استفاده از شماره Aadhaar در ترکیب با داده های جمعیتی، اثرانگشت و عنبیه یا گذرواژه یکبار مصرف OTP احراز هویت می کنند. اگرچه اکثر پذیرندگان اولیه پلتفرم Aadhaar خارج از حوزه سلامت بوده اند، اما موارد و آزمایش های جدیدی در این حوزه وجود دارد.
این موارد شامل استفاده از Aadhaar برای تسهیل برنامه ریزی آنلاین وقت ملاقات برای بیماران، ردیابی عملکرد کارکنان حوزه سلامت و بهبود شناسایی ذینفعان بیمه است.
هویت دیجیتال در نظام سلامت کشورها و ایران
نیوزلند: نیوزیلند دارای یکی از منسجم ترین برنامه های راهبردی هویت دیجیتال ملی در سطح کلان است که با حمایت کامل دولت و طی یک برنامه 7 ساله قصد دارد تحولی مثبت در حوزه هویت دیجیتال ملی ایجاد کند تا در آن همه ی شهروندان بتوانند از یک راه مطمئن و قابل اعتماد، به صورت ً دیجیتالی، هویت خود را به سازمان ها اثبات کامل کنند.
زیست بوم هویت دیجیتال سلامت در کشور نیوزلند به عنوان زیرمجموعه زیست بوم هویت دیجیتال این کشور، یک محیط قابل اعتماد، منسجم و پایدار را فراهم می کند که افراد، سازمان ها و سایر نهادها را قادر می سازد تا از هویت دیجیتال خود برای انجام تعاملات دیجیتال استفاده کنند.
هویت دیجیتال در نظام سلامت کشورها و ایران
تایلند: سیستم شناسایی پایه تایلند شامل یک سیستم ملی دیجیتال ثبت جمعیت بر اساس ثبت نام خانوار و شهروندان است. در این سیستم، شهروندان تایلندی و مهاجران واجد شرایط، افراد بدون تابعیت و پناهندگان ثبت می شوند که هر کدام یک شماره شناسایی شخصی PID 13 رقمی در زمان تولد یا ثبت اولین خانواده دریافت می کنند. علاوه بر این، برای شهروندان تایلندی در سن هفت سالگی، کارت های شناسایی ملی صادر می شود، در حالی که افراد غیر شهروند یک کارت پالستیکی ساده در سن 16 سالگی دریافت می کنند.
PID کارت هوشمند شناسه ملی به عنوان ابزارهای اصلی برای احراز هویت منحصربه فرد افراد در همه جا و بخشی از زندگی روزمره در تایلند تبدیل شده است.
سیستم شناسایی پایه تایلند برای افزایش دسترسی به خدمات سلامت و افزایش کارایی سیستم های آن از طرق مختلف مورد استفاده قرار گرفته است.
مهمترین سهم، نقشی است که ثبت ملی جمعیت و PID در توانمندسازی دولت برای اجرای موفقیت آمیز طرح پوشش همگانی UCS در سال 2001 و تضمین خدمات سلامت یارانه ای برای همه شهروندان، ایفا کردند. UCS که «یکی از جاه طلبانه ترین اصلاحات خدمات سلامت که تاکنون در یک کشور در حال توسعه انجام شده» نامیده می شود، جمعیت بیمه نشده را در کمتر از دو سال از 29 به 5 درصد کاهش داد.
سیستم شناسایی پایه، چندین نقش دیگر نیز ایفا می کند؛ از ردیابی واکسیناسیون و نظارت بر عملکرد سیستم سلامت گرفته تا ایجاد آمار که خط مشی سلامت عمومی را هدایت می کند.
هویت دیجیتال در نظام سلامت کشورها و ایران
کره جنوبی: کشور کره دارای یک زیست بوم هویت و یک سیستم ثبت احوال و آمار یکپارچه است که مشتمل بر یک سیستم ثبت جمعیت ثبت ساکنین یا RR، یک سیستم ثبت خانواده ثبت روابط خانوادگی یا FRR و یک سیسم بررسی تغییر جمعیت PCS برای تولید آمار است.
برای هر فرد در RR، یک شماره شناسایی اقامت RIN 13 رقمی منحصربه فرد صادر می شود که در کارت شناسایی ملی صادرشده برای شهروندان در سن 17 سالگی کارت گواهی RR انفرادی و همچنین در کارتهای ثبت RR خانواده درج می شود. کارت های شناسایی ملی و شماره های RIN به شدت با سیستم حوزه سلامت در کره ادغام شده اند.
اکثر مردم کره از طریق برنامه بیمه سلامت ملی NHI به خدمات سلامت دسترسی پیدا می کنند که مبتنی بر RIN به عنوان یک شناسه منحصربه فرد بیمار برای پرونده های الکترونیک سلامت است و هنگام تعامل با ارائه دهندگان خدمات سلامت از کارت های شناسایی خود به عنوان مدرک اثبات هویت استفاده می کنند.
هویت دیجیتال در نظام سلامت کشورها و ایران
بریتانیا: شناسه دیجیتال در بریتانیا به شکل پلتفرم Verify UK.GOV و سیستم های موجود در سرویس بهداشت ملی NHS است. خدمات حوزه سلامت در بریتانیا از طریق این سرویس انجام می شود.
سرویس بهداشت ملی، یک سیستم حوزه سلامت با بودجه عمومی در بریتانیا است که خدمات مراقبت های اولیه، سلامت روان، آمبولانس، مراقبت های اجتماعی و خدمات بیمارستانی را ارائه می دهد و از شناسه دیجیتال برای ارائه خدمات در قالب شناسه بیمار، شماره NHS و کارت های هوشمند برای کارکنان حوزه سلامت استفاده می کند. در NHS، ساکنین ملزم به ثبتنام در پلتفرم آنلاین آن هستند. NHS
اطلاعات ارائه شده توسط افراد را تأیید می کند و پس از تأیید موفقیت آمیز یک شماره NHS به آنها اختصاص می دهد.
از طریق این شماره، داده های بیمار، ذخیره شده و با سایر ارائه دهندگان حوزه سلامت به اشتراک گذاشته می شود و بیماران می توانند به صورت الکترونیکی به نسخه ها و ارجاعات دسترسی داشته باشند.
این سیستم برای اطمینان از ارتباط دقیق بین ارائه دهندگان مختلف حوزه سلامت که بیمار ممکن است از آنها خدمات بخواهد و اطمینان از توزیع دقیق دارو، ایجاد شده است.
هویت دیجیتال در نظام سلامت کشورها و ایران
ایران: یکی از حوزه های چالش برانگیز کشور در حال حاضر، نظام ارائه خدمات سلامت است که نقش عمده ای در بروز آسیب های اجتماعی به ویژه روی گروه های با درآمد کم و مستضعف دارد. از جمله این چالش ها می توان به رخداد خطاهای پزشکی، افزایش هزینه های درمانی و توزیع ناعادلانه خدمات سلامت، اشاره کرد.
در ایران، طرح سپاس برای کاهش و حل این آسیب های اجتماعی ایجاد و پیاده سازی شده است. این طرح، مخفف «سامانه پرونده الکترونیک سلامت ایران » است که به منظور یکپارچه سازی اطلاعات سلامت شهروندان در سراسر کشور در حال اجرا است.
در واقع، سپاس، مجموعه ای از نرم افزارها، سامانه های یکپارچه اطلاعاتی و شبکه ارتباطی است که زیرساخت پرونده الکترونیکی سلامت و مراقبت در ایران را تشکیل می دهد.
سامانه سپاس به منظور یکپارچه سازی اطلاعات سلامت افراد، ارتقای کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی، توزیع عادلانه منابع سلامت، بهینه سازی مصرف منابع سلامت و اصلاح مدیریت نظام سلامت کشور مبتنی بر اطلاعات صحیح، دقیق و با قابلیت دسترسی سریع ایجاد شده است اما در حال حاضر، وقت گیر بودن ثبت داده ها و بالا بودن جمعیت تحت پوشش پزشکان برای ثبت اطلاعات در سامانه از جمله نقاط ضعف پرونده الکترونیک سلامت از دیدگاه پزشکان به شمار می روند. یک نقطه ضعف دیگر این سامانه، ضعف در کاربر محور بودن آن و عدم کنترل کاربر بر اطلاعات خود است؛ در نظام سلامت، هنوز هم اجازه استفاده از اطلاعات پزشکی به صورت دستی از بیماران گرفته می شود و آنها از زمان به اشتراک گذاری اطلاعات خود مطلع نمی شوند و هر ارائه دهنده خدمت سلامت می تواند به تمامی اطلاعات بیماران اعم از بالینی و غیر بالینی دسترسی داشته باشد.
از سوی دیگر، از آنجایی که این سامانه فقط با کد ملی کار می کند ممکن است در شناسایی بیماران در هنگام تحویل دارو خطاهایی در استفاده از کد ملی اشتباه، وجود داشته باشد. از این رو، نیاز به بهبود این سامانه وجود دارد.
راهکار حل این چالش ها و مشکلات، استفاده از سازوکار مدیریت هویت و دسترسی در زیست بوم ملی هویت دیجیتال است.
هویت دیجیتال با سپردن اختیار کنترل داده ها به بیماران، رضایت آنها را بهبود می بخشد.
پلتفرم هویت دیجیتال به بیماران کمک می کند تا هزینه های خود را ارزیابی کرده و از تلفن های همراه خود برای ارتباط با پزشکان و دریافت مشاوره، دریافت اطلاعات در مورد بیمه خود و به اشتراک گذاشتن اطلاعات حساس با منابع مورد اعتماد استفاده کنند.
لذا این پلتفرم با امکان دادن به بیماران برای محافظت از هویت خود در عین تائید آن، به آنها کنترل بیشتری بر اطلاعات شخصی می دهد و تعاملات را با ارائه دهندگان و برنامه سلامت ساده می کند. همچنین، هویت دیجیتال با استفاده ایمن و به اشتراک گذاری سوابق سلامت الکترونیکی در مراقبت از بیمار و وجود اطلاعات در فرم های از پیش ُپرشده، باعث افزایش سرعت فرآیندهای ثبت نام و ثبت اطلاعات معاینات و سایر اطلاعات می شود. علاوه بر این، هویت دیجیتال با اطمینان از اینکه فقط بیماران تائید شده می توانند داروهایی را که برای آنها تجویز شده است سفارش داده و دریافت کنند، خطر اشتباهات پزشکی را کاهش می دهد.
هویت دیجیتال به سازمان های بیمه نیز در شناسایی درست و دقیق افراد کمک می کند. البته مدیریت هویت و دسترسی، بسیار بیشتر از مجوز دادن یا لغو دسترسی برخی از نهادها و افراد مبتنی بر نقش آنها است. این رویه مشتمل بر حفاظت از داده های حساس با استفاده از احراز هویت کاربران، دریافت خدمات از چندین ارائه دهنده با یک نام کاربری و گذرواژه واحد یا روش های احراز هویت دیگر و تضمین امنیت و حریم خصوصی اشخاص بر اساس قوانین و مقررات خاصی نیز است. سرویس تائید هویت به بیماران و افراد ذینفع، راهی ساده تر و مطمئن تر برای اثبات هویت خود به صورت آنلاین و حضوری هنگام دسترسی به خدمات سلامت و یا ارائه آنها می دهد. در این میان، نیاز به قوانین و مقرراتی برای ایجاد یک چارچوب اعتماد به منظور تعامل پذیری میان ذینفعان این حوزه وجود دارد که لازم است تا تدابیری برای آن اندیشیده شود.
مهدی آژند و دکتر شیوا جلالی
منبع: برهان