مراحل هفتگانه هوش مصنوعی

7 مرحله هوش مصنوعی 

به نام خدا

آیا می دانستید هوش مصنوعی 7 مرحله مجزا دارد؟ در دنیایی که در آن فناوری به صورت فزاینده ای با اهمیت می شود، شناخت اینکه در سفرمان به مقصد هوش مصنوعی در کجای مسیر قرار داریم، بسیار ارزشمند خواهد بود. در اینجا ما نهایت تلاشمان را خواهیم کرد تا هر مرحله را با توضیحاتی قابل فهم بررسی نماییم.

بررسی را با مرحله نخست آغاز می کنیم .

مرحله 1: سیستم های هوش مصنوعی مبتنی بر ضابطه

سیستم های هوش مصنوعی مبتنی بر ضابطه که سیستم های تک- فرآیند نیز نامیده می شوند .معرف مرحله ی اولیه ی هوش مصنوعی می باشد. این سیستم ها بر مبنای مجموعه ای از ضابطه های پیش فرض یا الگوریتم که توسط برنامه نویسان طراحی شده، عمل می کنند.  برای فهمیدن این موضوع، بازی شطرنج در مقابل کامپیوتر را در نظر بگیرید. کامپیوتر همه حرکت های ممکن و نتایجشان را بر مبنای ضابطه های کدگذاری شده اش می شناسد. کامپیوتر می تواند بر مبنای این ضابطه ها درباره ی بهترین حرکت ممکن تصمیم بگیرد اما نمی تواند فراتر از ضابطه هایش چیزی بیاموزد یا سازگار شود. این سیستم ها برای فرآیند هایی که ضابطه های شسته و رفته و واضحی دارند همچون تشخیص ایرادات مکانیکی یا پردازش فرم های مالیاتی عالی عمل می کنند. این سیستم ها قابل اتکا و پایدار هستند اما هوشمندی شان محدودیت های جدی دارد. فاقد توانایی یادگیری و فهم بافتار هستند. تصمیم گیری هایشان صرفا بر مبنای ضابطه های ارائه شده می باشد و از عهده سناریوهایی که از پیش برایشان برنامه ریزی نشده باشد بر نمی آیند .

مرحله 2: سیستم های آگاه از بافتار و به یاد سپار

با برداشتن یک گام فراتر از سیستم های مبتنی بر ضابطه، به سیستم های آگاه از بافتار  و به یاد سپار می رسیم. این مرحله معرف سیر تحول چشمگیر هوش مصنوعی می باشد. این سیستم های هوش مصنوعی توان فهم و به یاد سپاری بافتار را دارند. این به این معنی است که می توانند تعاملات گذشته را به یاد بیاورند و از این معلومات برای شکل دهی به پاسخ های آینده استفاده نمایند. دستیار تلفن همراه هوشمند شما مانند Siri یا Google Assistant  مثالی خوب در این زمینه است. اینها نه تنها دستورات را پردازش و اجرا می نمایند بلکه از تعاملات گذشته شما نیز می آموزند. اگر از ایشان بپرسید: دیروز چه کسی برنده مسابقه فوتبال شد؟ و سپس از آنها بپرسید بازی بعدی ایشان کی خواهد بود؟ سیستم خواهد فهمید که منظور از “ایشان” تیم فوتبال ذکر شده در پرسش پیشین می باشد. این به معنی یک جهش و رشد از هوش مصنوعی مبتنی بر ضابطه می باشد چراکه این سیستم ها بافتار را می فهمند، اطلاعات را به یاد می سپارند و می توانند مجموعه ی گسترده تری از تعاملات را مدیریت کنند. مثال دیگر چت جی پی تی معروف است. سیستمی که با میلیون ها گفتگوی پیشین آموزش داده شده است و می تواند پاسخ های انسان گونه خودکار برای هر گفتگویی تولید نماید. این قابلیت آگاهی از بافتار و به یاد سپاری به سیستم های هوش مصنوعی اجازه می دهد تجربه های کاربری پیچیده تر و شخصی سازی شده تری ارائه دهند.

هوش مصنوعی در این مرحله از توسعه اش همچون نوجوانان است. هنوز به هستارهای صاحب فکر و اندیشه که کاملا مستقل باشند تبدیل نشده اند اما یاد گرفته اند که بافتار را به خاطر سپرده و در تعاملاتشان از آن استفاده کنند.

مرحله 3: سیستم های متبحر در حوزه خاص

یک گام پس از سیستم های هوش مصنوعی آگاه از بافتار، به سیستم های متبحر در حوزه خاص می رسیم. این مرحله نه تنها معرف قابلیت هوش مصنوعی در درک و به یاد سپاری اطلاعات بلکه قابلیت هوش مصنوعی در کسب مهارت بسیار زیاد در زمینه ای به خصوص می باشد. سیستم های هوش مصنوعی متبحر در حوزه خاص را می توان در گستره متنوعی از اپلیکیشن های تخصصی پیدا نمود . این سیستم ها جامع العلوم نیستند. در حوزه هایی خاص کارشناس هستند. به خوبی تنظیم شده اند تا در زمینه هایی به خصوص کارآمد و ممتاز باشند. یک مثال عالی سیستم هوش مصنوعی Watson شرکت  IBM است که طراحی شده بود تا به پرسش های مسابقه تلویزیونی Jeopardy پاسخ بدهد. نمونه دیگر پلتفرم DeepMind AlphaGo  شرکت گوگل می باشد که مخصوصا آموزش داده شده بود تا بازی پیچیده ویچی را بازی کند. کاری که توانست تا سرحد شکست قهرمانان جهانی این رشته به پیش ببرد. این سیستم ها در حوزه خاص خودشان فهمی عمیق تر از نهایت فهم مورد انتظار هر انسانی دارند. می توانند حجم وسیعی از اطلاعات را تحلیل، الگوها را شناسایی و تصمیمات یا پیش بینی های قطعی به انجام رسانند. همه این کارها را با سرعتی برق آسا به انجام میرسانند. سیستم های متبحر در حوزه خاص، معرف مرحله بلوغ در سیر رشد هوش مصنوعی و نشان دهنده قابلیت های پیچیده در چارچوب زمینه تخصصشان می باشد  .اما تا همان حدی که پیشرفته هستند هنوز از رویای دست یافتن به هوش مصنوعی جامع العلوم حقیقی دور هستند .

مرحله 4: سیستم های هوش مصنوعی اندیشمند و استدلال گر

همزمان که از آستانه مرحله 4 گذر می کنیم، سیستم های هوش مصنوعی مشاهده می شوند که اقدام به تقلید ظرفیت انسان برای اندیشه و استدلال نموده اند. بی شباهت به مرحله های پیشین، این سیستم های هوش مصنوعی صرفا مجری دستورات یا به یاد سپارنده بافتار نیستند. آنها کوشش می کنند فرآیند اندیشه انسان را شبیه سازی نمایند. سیستم های هوش مصنوعی اندیشمند و استدلال گر توان فهم مفاهیم مرکب، حل مشکلات ناشناخته و حتی تولید ایده های خلاقانه را دارند. اینها به کمک فنون یادگیری ماشینی و یادگیری عمیق ممکن شده که به هوش مصنوعی اجازه می دهد از تجربه ها بیاموزد و عملکردش را در طول زمان بهبود بخشد. برای مثال چنین سیستم هوش مصنوعی می تواند کتاب بخواند، موضوعش را بفهمد و حتی نقش داستانی شخصیت هایش را بر مبنای اقداماتشان در سیر داستان، بسط دهد. یا می تواند اطلاعات اقتصادی را تحلیل، روند بازار را پیش بینی و پیشنهادات راهبردی برای سرمایه گذاری ارائه دهد. در این مرحله هوش مصنوعی به شیوه ای ژرف تر به هوش انسانی شبیه شده است اما هنوز معادل ذهن انسان نیست. بیشتر شبیه ابزاری بسیار پیشرفته است که در وظائف اندیشیدن و استدلال کردن تخصص یافته است. و به همان اندازه که این سیستم های هوش مصنوعی مجذوب کننده هستند ما هنوز در نقطه میانی راه هستیم . مرحله پیش رو با  هماوردی و حتی پیشی گرفتن از هوش انسانی، جسورانه وارد قلمرو داستان های علمی-تخیلی شده است.

 مرحله 5: زایش ذهنی نو: هوش مصنوعی جامع العلوم( AGI)

همزمان که به قلمرو هوش مصنوعی جامع العلوم گام برمی داریم به دنیایی از هوش مصنوعی وارد می شویم که در حال حاضر در حد تئوری باقی می ماند. AGI که از آن به هوش مصنوعی قدرتمند هم نام برده می شود به نوعی از هوش مصنوعی اشاره دارد که در تمامی جنبه ها با هوش انسانی برابر است. یک  سیستم هوش مصنوعی AGI توان فهم، یادگیری، سازگار شدن و به کارگیری دانش در گستره وسیعی از وظایف را دارد. این مرحله از هوش مصنوعی همچون مرحله 3 صرفا در یک حوزه متبحر نیست و یا اینکه صرفا قدرت استدلال گری انسان گونه مانند مرحله 4 را از خود به نمایش نمی گذارد. AGI به شکل موثری قادر است هرگونه عملیات ذهنی را که انسان از عهده اش برمی آید، به انجام رساند. اگر از AGI بخواهید که یک زبان تازه را یاد بگیرد، نت های یک موسیقی سمفونی را بنویسد، یک قضیه پیچیده ریاضی را به جواب برساند یا حتی عواطف بشری را بفهمد، از منظر تئوری باید قادر به انجام این موارد باشد. دارای خودآگاهی، شعور و قدرت فهم و پیمایش مسیرش در دنیا درست همانند انسان می باشد. اگرچه در حال حاضر AGI صرفا در حد یک مفهوم است که هنوز حصول نشده است. خط مقدم پژوهش های هوش مصنوعی و در عین حال محل آغاز  بحث های جنجالی است. این پرسش بروز می کند که هنگام تلاقی هوش انسانی و هوش مصنوعی، چه اتفاقی مورد انتظار است؟ خوب، خواهیم فهمید .

مرحله 6: ابرهوش مصنوعی( ASI) 

اگر فکر می کنید مرحله های پیشین هراس آور هستند، پس هنوز چیزی ندیده اید. این شما و این ابر هوش مصنوعی یا . ASI  این سطحی از هوش مصنوعی است که در آن مسائل تا حدی پیچیده می شوند که تعریف اینکه هوش مصنوعی چه چیزی هست و نیست واقعا دشوار می شود. این دشواری در تعریف ابرهوش مصنوعی ناشی از این حقیقت است که یک سیستم ASI دارای مهارت های شناختی بسیار فراتر از ما انسان ها می باشد. مفهوم ابرهوش مصنوعی عرصه ای است که در آن هوش مصنوعی می تواند کارهای انسانی را با مقرون به صرفه ترین و با ارزش ترین حالت حتی بهتر از انسان انجام دهد. موضوع صرفا توانایی انجام همه کارهایی که انسان می تواند انجام بدهد نیست بلکه انجام بهتر، سریع تر و موثرتر آنها است. به منظور درک سطح هوشمندی یک سیستم ابرهوش مصنوعی، انسانی را تصور کنید که در مقایسه با آن به اندازه یک مورچه باشد .

ابرهوش مصنوعی به طور بالقوه می تواند مسائلی را حل کند که انسان ها نمی توانند .راهکارهایی برای حل مسائل بغرنج جهانی همچون تغییرات آب و هوایی و بیماری ها ارائه می دهد. نوآوری های و خلاقیت هایی ارائه می دهد که ما حتی نمی توانیم تصور کنیم. قادر است برای رازهای عالم هستی بینشی چنان ژرف ارائه دهد که در این زمان فراتر از تصور ما می باشد .

اگرچه ظهور ابرهوش مصنوعی انبوهی از نگرانی های ایمنی و اخلاقی را با خود به ارمغان می آورد. ظرفیتیش برای مورد سوء استفاده قرار گرفتن بسیار زیاد است. و همچنین خطر پیامدهای غیرعمدی اش نیز به همان میزان چشمگیر هستند. پرسش های بنیادینی درباره ی قدرت، کنترل کردن و ماهیت  هوش و آگاهی پیش می کشد. دورنمای ابرهوش مصنوعی ما را به قلمروی ناشناخته ها می برد و اینجا جایی است که با مرحله پایانی سفرمان روبرو می شویم.

مرحله 7: تکینگی هوش مصنوعی

تکینگی هوش مصنوعی که اغلب به اختصار “تکینگی” گفته می شود، یک نقطه زمانی فرضی در آینده می باشد که رشد فناورانه غیر قابل کنترل و غیر قابل بازگشت می شود که به تغییرات غیر قابل پیش بینی در تمدن بشر منتج خواهد شد. اساسا تکینگی با ظهور ابرهوش مصنوعی تداعی می گردد. در این بافتار اصطلاح “تکینگی” توسط متخصص آینده پژوهی Ray Coursicle رواج داده شد. این ایده از فیزیک برگرفته شده است. جایی که تکینگی معرف یک مفهوم به خصوص است .

مثلا مرکز یک سیاه چاله، جایی که در آن به نظر می رسد آن دسته از قوانین که ما می شناسیم به کلی نقض می شوند. در بافتار هوش مصنوعی، تکینگی معرف مفهومی است که در آن ابرهوش مصنوعی نه تنها باهوش تر از انسان ها می باشد بلکه قادر است به صورت مداوم خودش را با سرعتی بسیار فراتر از انسان ها بهبود ببخشد. این خود بهینه- سازی به طور بالقوه می تواند سرعتی انفجاری را در پیشرفت فناورانه باعث شود. تکینگی اغلب با پیش بینی های مبالغه آمیز همچون پایان بشریت، قابلیت بارگذاری شعور انسانی درون یک رایانه و از هم گسیختگی جامع وی تداعی می گردد. دانستن این نکته اهمیت دارد که تکینگی به شدت گمان پردازانه و بحث انگیز است .

خوب، بعضی کارشناسان به عنوان یک احتمال ممکن در نظر می گیرندش، سایرین به دید علمی-تخیلی به آن نگاه می کنند. آشکار است که در حال حاضر ما نمی توانیم چگونگی ابرهوش مصنوعی را به درستی تصور کنیم.  بنابراین مستقل از اینکه یک شخص در کجای طیف اعتقاد به امکان پذیری تکینگی ایستاده است. گشت و گذار از میان 7 مرحله هوش مصنوعی کمک می کند از ظرفیت باور نکردنی این فناوری  و چالش ها  و پرسش های اخلاقی که پیش می کشد، درک بهتری پیدا کنیم. با تعمق کردن در آینده، یک چیز قطعی است، نقش هوش مصنوعی در جهان ما به رشد خود ادامه خواهد داد…..

ترجمه :اندیشکده آصام