انسان از بین تمام فن آوری ها و وسایلی که استفاده می‌کند؛ احتمالاً کمترین توجه را به وسیله‌ای بنام قفل و کلید دارد.
قفل و کلیدی که مربوط به هزاره‌های گذشته است.
واژه کلید از کلمه یونانی Kleiss و Kleidos گرفته‌شده است و معادل عربی آن مفتاح یا مقلاد است.
این کلمه در موارد مختلفی از جمله موارد زیر کاربرد داشته است.
- کلید ایمان یا بهشت: شهادت
- کلید رمزنگاری
- کلید موسیقی
- کلید برق
- کلید نقشه
- کلید (پاسخنامه)
- کلید بخت‌گشایی
- کلید وقت و ساعت
- کلیدهای کامپیوتر
- کلید مخصوص قفل
- ….
در اینجا ما فقط به انواع کلید در ارتباط با انوع قفل نگاهی اجمالی خواهیم داشت.
از کلیدها برای نشان دادن توانایی انسان در دستیابی به دست آوردهای مادی و معنوی نیز استفاده شده است. به همین خاطر نزد صاحبان قدرت و حکومت اهمیت و کاربرد بسیار زیادی داشته دارد.
کلیدداری در حکومت‌ها به نوعی داشتن قدرت و مسئولیت بوده است لذا کلیدداری نیز یکی از مناصب پراهمیت و مهم شمرده می شود که می‌بایست به شخص مطمئن واگذار گردد.
کلیدداری اماکن مقدسه از ابتدای تاریخ یکی از افتخارات هر خاندان بوده است. قبیله بنی شبیه در قبل از اسلام کلیددار کعبه بوده که با فتح مکه مجدداً این افتخار توسط پیامبر به آنان سپرده شد و اکنون بعذ از 1400 سال هنوز این قبیله به خود می‌بالد که نسل اندر نسل این منصب را بعهده داشته است.
از کلید بعنوان سمبل قدرت در مسحیت و واتیکان و در فرقه انحرافی مانند: ماسونی نیز استفاده شده است. کلید بعنوان بازگشا و رافع مشکلات در التجاعات مذهبی و برآوردن حاجات نیز در گذشته و حال نیز بهره برداری می‌شود (قفل‌های ضریح مکان مقدس و قفل که بروی برخی پل‌های کشورهای اروپایی نصب می شود).
در طلسم و علم و جادو و رمالی نیز کلید بعنوان بخت کشایی مورد سوء استفاده قرار گرفته است.
تاریخ پیدایش کلید
به روایت تاریخ اولین کلیدهای کشف شده متعلق به 6000 سال قبل از میلاد(در مصر و بین النهرین) بوده است. جنس این کلیدها از چوب بوده است که با پیدایش فلز جنس کلیدها به آن گرایش پیدا کرده است. اولین کلید فلزی به نام اسکلت (Skelton) که ظاهر استوانه‌ای داشت در قرن نوزده در انگلستان اختراع و در منازل مسکونی به کارگرفته شد.
تعریف کلید در قفل‌سازی
کلید ابزاری است که اجازه باز کردن یک یا چند قفل را به ما می‌دهد، این قفل‌ها می‌توانند با مکانیزم های مختلفی باشند (مکانیکی، الکتریکی، الکترونیکی، دیجیتالی و …) و کلید مطابق آنها ساخته می‌شود.
کلید خام
کلید خام قطعه‌ای است با شکل هندسی معین که در ابعاد مختلف و از جنس فلزی نسبتاً مقاوم ساخته می‌شود. این قطعه بصورت سرد کار تولید شده و پس از مراحل تولید با روش های ماشینکاری جهت جفت شدن با مجموعه مقابل خود(توپک)عرضه می‌شود.
کلید خام می‌تواند به شکل راست پروفیل یا چپ پروفیل ساخته شود. منظور از راست پروفیل کلیدی است که ناهمواری و شیار روی ساقه آن در سمت راست آن واقع شده و چپ پروفیل کلیدی است که ناهمواری و شیار روی ساقه آن در سمت چپ می‌باشد.
طول کلید فاصله بین نوک کلید و انتهای سر کلید است. وزن آن از حدود 4 تا 51 گرم می‌تواند متفاوت باشد. جنس مواد اولیه ساخت کلیدهای خام باید طوری باشد که در برابر سایش نسبتاً مقاوم بوده و سطح صیقلی مناسبی نیز داشته باشند. این مواد معمولاً ترکیبی از آلیاژهای مختلف فلزی نظیر برنج، آهن، آلومینیم، کاپر نیکل و.. است. نوع ماده اولیه بکار گرفته شده می‌تواند نسبت به کاربرد (برای ساخت کلیدهای خانگی، اتومبیل و )… یا به توافق خریدار و تولید کننده متفاوت باشد.
آشنایی با انواع کلید
کلیدهای خانگی Skeleton
این نوع کلیدها از گذشته تا امروز رایج بوده است و بصورت استوانه با دو برآمدگی در پائین آن بوده است. بعلت شباهت آن به اسکلت به آن کلید اسکلتی می گویند و اغلب در کمدها و درب های قدیمی بکار می‌رود.
کلیدهای یک لبه Unilateral Key
این کلیدها دارای برآمدگی و شیارهایی هستند که تنها قفل خود را باز می‌کند.
کلیدهای دو لبه و چهار لبه
این کلیدها دارای دو یا چهار لبه با برآمدگی و شیار هستند و استحکام بالایی دارند.
کلیدهای خودرو Car Key
کلیدهای خودرو دارای تقارن دو طرفه بوده و بعضی از آنها همزمان چند قفل خودرو را می‌گشایند.
کلیدهای هوشمند ضد سرقت خودرو (ایموبلایزر) Immobilizer Key
این کلیدها علاوه بر تطبیق مکانیکی با قفل، قابلیت تطابق الکترونیکی با آنرا نیز دارا هستند. این کلید شباهت زیادی به کلیدهای تراسپوندر دارد در صورت مفقود شدن آن باید به متخصص مراجعه شود.
کلیدهای لوله‌ای
از بقیه کوتاه‌تر هستند ولی قطر بیشتر و تو خالی هستند و اغلب برای کمدهای کامپیوتر و… کاربرد دارند.
کلید کارت Key Card
برای باز کردن قفل‌های دارای کارتخوان استفاده می‌شوند و جنسی از مواد پلاستیکی دارند که با نوارهای مغناطیسی یا چسب‌های هوشمند مسلح شده‌اند.
کلیدهای فانتزی (کلید شهر، طلسم و جادو، عشق و…) Fantasy Key
این کلیدها تزئینی و سمبولیک برای کاربردهای فانتزی ساخته می‌شوند.
کلید پاراسنتریک Paracentrin
این نوع کلید، صرفاً برای باز کردن قفل‌هایی با همین نام استفاده می‌شود بخاطر شکل عجیب و دندانه‌های ریزی که دارد شناسایی آن ساده می‌شود بسیاری از مردم این کلید را در عمرشان شاید ندیده باشند.
کلید Abloy
این کلید مخصوص قفل‌های دیسکی لوله‌ای است. دارای امنیت بسیار بالایی بوده و در موارد خاص به کار می‌رود کپی کلید آن اگر محال نباشد بسیار دشوار خواهد بود.
کلیدهای مغناطیسی
بخش اصلی این کلید مغناطیسی است و هسته‌های مغناطیسی درآن طوری تعبیه شده تا با مین‌های قفل هماهنگی داشته باشد بعضی از آنها را جذب و بعضی را دفع نمایید تا قفل گشوده شود.
کلید دیمپل Dimpele
این کلید دارای لبه مسطح و تخت است که تعدادی سوراخ مخروطی در آن ایجاد می گردد. این سوراخ مطابق مین‌های داخل قفل بوده و با قرار گرفتن مین‌ها در سوراخ‌های کلید، سیلندر آزاد شده و قفل باز می‌شود این نوع کلید ها را در کشورمان کامپیوتری نیز می گویند.
کلید صلیبی
این نوع کلید با شکل ظاهری «X» کاملاً شناسایی می‌شود و عمدتاً در صنعت کاربرد دارد. کلیدهای صلیبی 3 سری دندانه با زاویه 90 درجه نسبت به هم در عین سادگی ساخت آن دشوار است.
آشایی با کلید مخصوص خودرو Car Key
در گذشته کلیدهای معمولی (برش مکانیکی) برای خودروها ساخته می‌شد ولی امروزه اکثر شرکت های خودرو سازی در حال افزودن فناوری‌های جدید به خودرو خود هستند که این شامل کلیدهای خودرو نیز می گردد.
کلید های برش اتوماتیک Sidewinder
این کلیدها رایج‌ترین کلیدهای خودرو هستند که به صورت مکانیکی برش داده می‌شوند لذا به راحتی می‌توان آنها را با دستگاه‌های معمولی تکثیر نمود.
سوئیچ Switch
نوعی کلید برای باز کردن در خودروها و استارت آن است.
کلید برش لیزری Laser Key
این کلیدها در مقایسه با کلیدهای برش اتوماتیک بسیار ایمن‌تر بوده و بوسیله لیزر، برش داده می‌شود. لیزر در هر دو طرف کلید شیارهایی ایجاد می‌کند که تکثیر آنرا با دستگاه‌های معمولی مشکل می‌نماید.
کلیدهای ترانسپوندر Transponder Key
این نوع کلیدها دارای میکرو چیپی است که در دسته آن نصب شده است کپی کردن این کلید بدون دستگاه‌های خاص، بسیار مشکل است.
کلیدهای هوشمند Smart Key
این کلیدها به صورت هوشمند و از راه دور نیز خدمات باز و بسته کردن خودرو و بعضاً استارت آنرا انجام می‌دهند.
کلیدهای ارزش افزوده
این کلیدها دارای سیستم ضد سرقت خودرو هستند و حاوی یک تراشه مقاومت بوده که روی دسته آن سوار شده است. تکثیر تراشه مقاومت در این کلید بسیار دشوار است.
کلیدهای ماشین Valet: Valet Key
این کلید نیز به صاحبان خودرو اختیارات و توانایی های بیشماری در ارتباط با کنترل خودروی خود می‌دهد و به امنیت خودرو به شدت می‌افزاید. با گذاشتن تراشه مخصوص امنیتی در لبه بیرونی کلید، کپی کردن را بسیار دشوار می‌نماید.
شاه کلید Master Key
این کلیدها جهت باز کردن تعدادی قفل طراحی شده‌اند و اغلب در هتل‌ها و اماکن عمومی استفاده می‌شوند. و دارای طراحی خاص و متفاوت هستند که از همراه داشتن تعدادی از کلیدها شما را بی نیاز می‌کند. گم شدن این کلید می‌تواند عواقب نامناسبی را ایجاد کند.
