استانداردسازی هم می تواند حافظ منافع مصرف کننده باشد و هم باعث استواری نظام صنعت گردد. در هر حال این منافع برای تولید کننده بیش از مصرف کننده است. لذا باید گفت؛ «استاندارد، شالوده استواری را برای پیشبرد و توسعه صنعت و اقتصاد فراهم میسازد».
بر اساس قوانین هر کشوری؛ این موسسات استاندارد در جهان هستند که میتوانند استاندارد رسمی فرآوردهها را تعیین و تدوین نمایند.
موسسات استاندارد در جهان به چند صورت وجود دارند:
- استانداردسازی کارخانه ای مانند استاندارد ماشین ها
- استاندارد ملی مانند ASI و BSI و DIN که توسط کشورها تهیه می شود
- استانداردهای منطقه ای
- استانداردهای بین المللی مانند ISO و IEC
هر چند استاندارد در بعضی از موارد دستورالعمل های را توصیه می کند ولی در موارد مهم رعایت این دستورالعمل ها اجباری هستند.
سیاستگذاری در حوزه امنیت معمولاً در دنیا به صورت زیر دنبال میشود:
- سیاستگذاری و تصویب آیین نامهها و دستورالعمل های اجرایی و فنی
- ارزیابی انطباق سنجش میزان تحقق نیازمندی ها برای یک محصول که ازطریق آزمایش محصول، بازدید و بازرسی، ممیزی و نظارت دوره ای صورت میگیرد.
- صدور گواهینامه (مجوز)
قفل ها نیز از این قاعده پیروی مینمایند به طور مثال استاندارد قفل درب آسانسور اجباری بوده و در خیلی موارد دیگر رعایت آن باعث افزایش کیفیت محصول میشود.
یا اینکه قفل آویز که پرمصرفترین قفل است طبقه بندی آن به صورت ذیل انجام میگیرد.
استاندارد موجود در سازمان استاندارد ملی ایران مربوط به قفل آویز
کلیات طبقه بندی مانند زیر باید به صورت یک کد چهار رقمی باشد.
| 1 | 2 | 3 | 4 |
| طبقه مصرفی | دوام | مقاومت در برابر خوردگی | امنیت |
طبقه مصرفی(اولین رقم طبقه بندی)
آزمون قفل نکردن عملیاتی:
ابتدا قفل را درون یک قیدوبند(دستگیره) قرارداده و سپس با گشتاور مناسب و کلید صحیح آن را باز میکنیم —————-> گشتاور مناسب M = 1 N/m
استحکام کلید: کلید باید دارای استاندارد مناسب بر اساس استاندارد EN1303 باشد.
دوام: کلید را بارها و بارها در زبانه قفل قرار میدهیم و قفل را باز و بسته میکنیم. سیکل مورد نظر در این آزمون 5000 چرخه است و سرعتی که این چرخه طی میکند بین 5 تا 20 چرخه در دقیقه است و پس از اتمام آزمون ؛ قفل را با کلید اصلی امتحان میکنیم و حداکثر گشتاور Mmax = 1.5 N/m است.
| سرعت | چرخه |
| 5-25 | 5000 |
مقاومت در برابر خوردگی
آماده سازی: قفل باید در اتاق آزمون به طور معمول مورد استفاده قرار داده شود و بعد از آزمون قفل باید شرایط عملکردی مورد پذیرش را داشته باشد. بعد از پاشش نمک میتوان محصول را به صورت زیر ارزیابی کرد:
- سطوح پوشش داده نشده نباید نشانه ای از لکه دار شدن و … باشد.
- درجه زنگ زدگی
- درجه طبله کردن
| مقاومت در برابر خوردگی | شرایط استفاده |
|---|---|
| رده 0: فاقد مقاومت به خوردگی | بدون شرایط استفاده مشخص، شرایط استفاده با مکان هایی که یک مقاومت به خوردگی تعریف شده، مرتبط نیست. |
| رده 1: مقاومت به خوردگی پایین | استفاده های داخل خانه ها در اتمسفرهای خشک و گرم |
| رده 2: مقاومت به خوردگی متوسط | استفاده های داخل خانه ها در جاهایی که امکان چگالش وجود دارد |
| رده 3: مقاومت به خوردگی بالا | استفاده های خارج خانه در جاهایی که بوسیله بارندگی یا شینم زدن احتمال رطوبت دایم یا موقتی وجود دارد. |
| رده 4: مقاومت به خوردگی بسیار بالا | استفاده های خارج خانه در شرایط بسیار شدید |
| رده 5: مقاومت به خوردگی به صورت استثنایی بالا | استفاده های خارجی خانه در شرایط شدید استثنایی در جایی که محافظت بلند مدت از محصول نیاز است. |
آزمون عملکرد قفل آویز پس از قرار گرفتن در معرض پاشش نمک
زمانی که پاشش نمک روی قفل به اتمام رسید بعد از 5 دقیقه عملکرد قفل آویز را آغاز می کنیم.
روش کار اول:
تلاش می کنیم با کلید صحیح قفل را باز کنیم. گشتاور مجاز برای باز کردن قفل 2.5N/m است این عمل را می توان در طی 2 دقیقه چند بار با کلید چرخاند، اگر قفل باز شد این تست را پشت سر گذاشته است.
اگر قفل باز نشود: کمانی (حلقه) را با نیروی N250 در جهت باز کردن وارد می کنیم. این عمل را تا زمانی تکرار می کنیم که 1- زمان 5 دقیقه 2- حلقه (با دست) باز شود.
روش کار دوم:
برای مدت حداکثر 5دقیقه با آب تازه در حال چرخش با دمای 10+-20c تمیز شود و سپس به مدت 10 ثانیه با هوای پرفشار تمیز می کنیم و سپس قفل را در طی 2 دقیقه با گشتاور 2.5N/m قفل باز شود اگر این کار نشد قفل آویز آزمون مورد نظر را با موفقیت طی نکرده است.
استاندارهای سایر کشورها
CEN (Central European Norm)
در این استاندارد؛ ضمن ارائه توصیه نامه ای (استاندارد مربوط به خود) به کسانی که سازنده قفل آویز یا شاغل در این حرفه هستند اعلام می کند با مراجعه به این توصیه ها میتوانند محصول خود را مورد آزمایش استاندارد قرار دهند.
این شش گریدبندی دارای معانی هستند که در زیر به تفسیر آن میپردازیم:
- گرید ۶: دارای بیشترین امنیت هستند.
- گرید ۵: دارای امنیت اضافی بالایی هستند.
- گرید ۴: دارای امنیت بالایی هستند.
- گرید ٣: دارای امنیت متوسطی(یا ممکن است امنیتی بالا داشته باشند) هستند.
- گرید ٢:حداقل استاندارد را دارا هستند.
- گرید ١: دارای ضعیفترین امنیت هستند.
British Standards Institution – BSEN 12320
این استاندارد مختص قفل آویز است و برای دستهبندی اندازه امنیت و… از سیستم عددی استفاده میکند. بطور مثال مقاومت در برابرخوردگی و مقاومت در برابر نیرو و…..
در این نوع استاندارد دستهبندی هایی از استفاده کمّی کاربردی، از مقاومت قفل در برابر خوردگی بیان شده است.
هرچند این استاندارد شبیه استاندارد CEN است ولی در استاندارد انگلیس نیز از اعداد برای اندازهگیری استفاده میشود.
توجه: علامت این استاندارد زیاد روی محصولات مشاهده نمیشود، اما استاندارد CEN برعکس این استاندارد است.
Sold Secure
در مقدمه این استاندارد انجمن متخصصان قفل؛ اطلاعاتی درباره عملیاتی که بروی قفل انجام شده و میزان اعتمادی که می توان به قفل کرد، آمده است.
این استاندارد از سه سطح زیر تشکیل شده است:
- طلایی: دارای بالاترین امنیت
- نقره ایی: دارای امنیت بالا – امنیت آن از طلایی پایین تر است.
- برنزی: دارای امنیتی متوسط
این استاندارد از محبوبیت بالایی برخوردار است و در میان انبوهی از قفل ها به زبان سادهتری بیان شده است.
SEAP and CPNI
این استاندارد ممکن است در میان استانداردهای گفته شده کمتر دیده شود اما این استاندارد کار اصلی آن قفل آویز نیست. خوشبختانه فراگیری آسانی دارد درحالی که دنباله رو استانداردهایی از قبیل 12320و CAE است.
Loss Prevention Certification Board (LPS 1654)
LPS به معنی هیئت مدیره صدور گواهینامه که یکی از اعضا استاندارد ملی هستند؛ اما این طور نیست LPS نام تجاری از گروهی BRE باشد بلکه یک شرکت خصوصی بوده که به صورت گروهی استاندارد تدوین میکنند.
این استاندارد هم مانند CAE نیز دارای گرید است، اما متاسفانه سازندهها از این استاندارد استفاده نمیکنند.
موسسه ملی استانداردهای آمریکا ANSI
در ایالات متحده موسسه استاندارد ملی آمریکا اقدام به طبقه بندی کیفیت قفل عمل می نماید. به زبان ساده آنها قفل ها را رتبه بندی می کنند.
انواع مختلف قفل و سازندگانی که به تعداد آنها افزوده میشود؛ سازمان ها را به این فکر فرو برد که محصولات را رتبه بندی کرده تا از مشکلات احتمالی که در آینده ممکن است رخ دهد جلوگیری کرده و قفل های مناسب با شغل ها معرفی شوند؛ با این کار بیمهگزارها حالا میتوانند به بیمه کردن اماکنی بپردازند که دارای بالاترین ضریب امنیتی قفل و کلید باشند.
بعضی دیگر از استانداردهای انگلیسی شامل:
استاندارد 8621 BS
این نسخه در حقیقت نسخه ایی از BS3621 است که بر روی قفل هایی که به یک کلید برای ورود نیاز داشته باشد ولی برای خروج احتیاج به کلید نداشته باشد اعمال می شوند. این قفل ها برای استفاده در آپارتمان ها و مجتمع های مسکونی که با استاندارد BS5588 طراحی می شوند و دارای ورودی-خروجی ساده بوده و تنها نیاز به داشتن یک شستی خروجی اضطراری در داخل هستند؛ مورد استفاده قرار می گیرد.
توجه: از این قفل ها بدون ملاحظات حفاظت و ایمنی، برای صندوق های نامه و دریافت پرداخت پول (صندوق صدقات) استفاده نکنید.
استانداردهای PAS 23 ، PAS 24 و BS 7950
PAS 23 به کیفیت ساختمان و پوشش درها می پردازد. به علاوه اینکه با آزمایشات پایه ای نسبت به میزان مرغوبیت وسایل حفاظتی که قابلیت حذف و از بین رفتن ندارند نظر می دهد.
PAS 24 به آزمایش ورود به درها بدون شکستن و اره شدن می پردازد. اگر در از سمت داخل باز می شود بایستی سایر ایمنی های بر روی در و مجاور ان مثل پنجره ها نیز دارای استاندارد 7950 BS باشند.
استانداردهای قفل اروپایی
چندین استاندارد قفل اروپایی وجود دارد. آنهایی که با استانداردهای بریتانیایی آمیخته شدهاند، دارای کد BSEN هستند.
استانداردهای موسوم به CEN به طور خاصی پیچیده اند به نحوی که آنان دارای یازده حرف هستند که مشخصات محصول را بازگو می کنند . به طور مثال حرف هفتم به رتبه حفاظتی محصول اشاره دارد.
استانداردهای CEN به صورت کد بروی بسته های قفل نه روی خود قفل نشان داده می شوند . اینگونه قفل ها بدون طی کردن آزمایش مقاومت در برابر کلید یا اره شدن و نظر کارشناس عرضه می شوند . به همین لحاظ در انگلستان بجز در خصوص قفل های آویز و استواه ایی خیلی کم مورد استفاده قرار می گیرند.
استانداردهای قفل CEN به صورت زیر هستند:
12209 BSEN در ارتباط با قفل های مکانیکی و مجموعه قفل هایی که مکانیزم انها اهرمی هستند. در هر صورت قفل های سیلندری مکانیکی به استاندارد 1303 BSEN ارجاع میشوند. در هر دو دامنهی درجات حفاظت از 1 تا 7 است و 7 بیشترین درجه حفاظت است.
در استاندارد 1303 BSEN دو درجه آن به صورت مجزا مرتبط با حفاظت بوده که خود شامل 6 مرحله حمله با کلید است. عدد 6 بیشترین درجه بوده و خود دارای سه مرحله حمله به قفل است و عدد 2 بیشترین آنهاست. در نتیجه کدهای CEN دارای دو درجه برای اعلام اطلاعات ایمنی قفل هستند. یک حرف هفتم برای درجهی کلید و دوم حرف هشتمین برای درجهی حمله است.
12051 BSEN به پیچ پنجرهها و در ها، استحکام آزمایش و مقاومت در برابر اره شدن، بدون در نظر گرفتن مکانیزم قفل شدن در، مربوط است. بازه‌ی درجات ایمنی از 1 تا 5 است که 5 بیشترین است.
12320 BSEN به همه‌ی انواع قفل های آویز و قیدهای آنها، مانند قیدهای باز و بسته، مربوط است. بازه‌ی درجات ایمنی از 1 تا 6 است که 6 بیشترین است.
1125 BSEN , 179 BSEN به مکانیزم درهای خروج اضطراری با پیش فرضهایی مربوط است. برای مثال بدون هیچ گونه ترس وحشت و گریزی در یک اداره/کارخانه یا یک مغازه و…. جایی که یک قفل خارجی به کار گرفته شده است، بتوان تا سطح ایمنی از استاندارد 12209 (EN BS تنها برای قفل‌های خارجی) قفل مورد نظر را مورد آزمایش قرار داد.
4 . انستیتو استاندارد انگلستان British Standard Institute
BSI استاندارد ملی کشور انگلستان و اولین موسسه استاندارد در سطح جهان است که تاکنون 31000 استاندارد را منتشر کرده اند.
این محیط در هر ساعت بین 5000 تا 6000 استاندارد در حال تدوین دارد. BSI در طول سال نزدیک 130،000 استاندارد به فروش میرساند که قیمت آن بین 12 تا 1800 پوند است. سهم استانداردها در اقتصاد انگلستان 5/2 ملیارد پوند است.